महाराष्ट्रातील पुणे येथे राहणारे प्रदीप जाधव २०१८ पासून स्वतःचा फर्निचर आणि होम डेकोरचा व्यवसाय करत आहेत. त्याच्या स्टार्टअपचे नाव 'Gigantiques' आहे, ज्या अंतर्गत तो इंडस्ट्रियल वेस्ट ला अपसायकल करून फर्निचर आणि घराच्या सजावटीच्या वस्तू बनवतो. कापड, ऑटोमोबाईल, इलेक्ट्रॉनिक्स इत्यादी उद्योगांमधून निर्माण होणाऱ्या कचऱ्याला 'इंडस्ट्रियल वेस्ट' म्हणतात.
प्रदीप त्याच्या व्यवसायासाठी जुने आणि जीर्ण झालेले टायर, बॅरल्स (ड्रम) आणि कार किंवा बाइकचे भाग वापरतात. प्रदीप आपल्या व्यवसायाद्वारे ग्राहकांना केवळ दर्जेदार आणि टिकाऊ फर्निचरच देत नाही तर पर्यावरण रक्षणासाठीही काम करत आहे.
महाराष्ट्रातील धुळे जिल्ह्यातील दलवडे गावत राहणारे प्रदीप जाधव गावात लहानाचे मोठे झाले. प्रदीप हे एका सामान्य कुटुंबातील आहेत. त्यांचे बालपण गरिबीत गेले. वडील शेती करून कुटुंबाचा खर्च चालवायचे. दहावीनंतर त्यांनी आयटीआयचे शिक्षण घेतले आणि त्यानंतर तीन वर्षांचा डिप्लोमा केला. यानंतर त्यांनी वायर बनवणाऱ्या कंपनीत काही वर्षे काम केले. काही पैसे जमा झाल्यावर त्याने २०१६ मध्ये अभियांत्रिकीची पदवी घेतली.
यानंतर त्यांना एका बहुराष्ट्रीय कंपनीत नोकरी मिळाली. त्यांनी येथे काही वर्षे काम केले. त्यानंतर २०१८ मध्ये इंडस्ट्रियल वेस्ट उचलून फर्निचर बनवण्याचा व्यवसाय सुरू केला (जुन्या किंवा निरुपयोगी गोष्टींच्या मदतीने सर्जनशील आणि चांगली उत्पादने बनवणे). आज त्यांच्या कंपनीची उलाढाल एक कोटी रुपये आहे.
प्रदीप सांगतात की, कंपनीत काम करताना मला जाणवले होते की, मी जास्त काळ काम करू शकणार नाही. माझ्या कौशल्यांचा योग्य ठिकाणी वापर होत नव्हता. मग मी पुस्तकांचे दुकान उघडले. काही दिवस त्यांनी शेतकऱ्यांना ठिबक सिंचनासह पाईप आणि मशिन विकण्याचेही काम केले, पण फारसे काही हाती लागले नाही. उलट तोटाच होऊ लागला त्यामुळे मला हा व्यवसाय बंद करावा लागला.
प्रदीप सांगतात की २०१६ मध्ये त्याने स्वतःची नोकरी सोडली आणि मेंटेनन्स इंजिनिअर म्हणून काम करायला सुरुवात केली. या काळात खूप काही शिकायला मिळाले. चीनलाही गेलो होतो. तेथील तंत्रज्ञान आणि लोकांच्या कामाची पद्धत समजून घेतली. पगार चांगला होता, सर्व काही ठीक चालले होते. तो म्हणतो, “लहानपणापासून मला स्वतःचे काही काम करायचे होते, त्यामुळे माझ्या डिप्लोमाच्या अभ्यासाबरोबरच मी पुस्तकांचे दुकानही उघडले. पुस्तके काही काळ चांगली चालली, पण नंतर पैसे कमी होऊ लागले, म्हणून मला ते थांबवावे लागले. पण, माझ्या मनात नेहमीच इच्छा होती की मी काही वेगळा व्यवसाय करावा, जो लोकांना नवीन आहे. त्यामुळे माझ्या नोकरीतही मी नेहमी व्यवसायाच्या कल्पना शोधत असे. आणि असे म्हणतात की जर तुम्हाला तुमच्या मनातून काही हवे असेल तर तुम्हाला योग्य मार्ग नक्कीच दिसतो. अशातच प्रदीपलाही त्याचा योग्य मार्ग सापडला. ते म्हणतात – सुरुवातीच्या व्यवसायात माझे नुकसान नक्कीच झाले होते, पण मी हार मानली नाही. मी नेहमी नवनवीन कल्पनांचा विचार करत असे.
२०१८ मध्ये त्याने यूट्यूबवर एक व्हिडिओ पाहिला. त्या व्हिडिओमध्ये त्याने एका आफ्रिकन नागरिकाला जुन्या आणि निरुपयोगी टायरमधून खुर्ची बनवताना पाहिले. प्रदीप सांगतात की टायर्समधून फर्निचर बनवणं त्यांच्यासाठी नवीन गोष्ट होती! त्यानंतर त्यांनी यावर अधिक संशोधन केले. यामुळे अपसायकलिंग आणि कचरा व्यवस्थापन या विषयांवरील त्यांचे ज्ञान वाढले. भारतातही या क्षेत्रात काही काम सुरू असल्याचे प्रदीपने पाहिले. म्हणून, त्याला वाटले की हा विचार पुढे का जाऊ नये!
प्रदीप सांगतात की, मी माझ्या मित्रांशी या आइडिया बद्दल बोललो, पण त्यांनी नकार दिला. यात स्कोप नसल्याचे ते म्हणाले. या गोष्टी दिसायला सुंदर असतील, पण त्यासोबत व्यवसाय करणे सोपे नाही. त्यानंतर मी माझ्या कुटुंबीयांशी बोललो. त्यांनी पाठिंबा दिला, पण चांगली नोकरी सोडून मी धोका पत्करावा असे त्यांना वाटत नव्हते. कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती फारशी चांगली नसल्याने नोकरी सोडून कामाला लागणे योग्य होणार नाही असे मलाही वाटले. त्यामुळेच प्रदीपने २०१८ साली नोकरीसोबतच कामाला सुरुवात केली. ऑफिसमधून परतल्यावर तो आपल्या कामात व्यस्त असायचा. रात्री उशिरापर्यंत तो फर्निचर तयार करण्याचे काम करत असे. त्याने ठरवले कि या क्षेत्रात च काम सुरू ठेवायचे, म्हणून तो वेगवेगळ्या जंकयार्ड मध्ये जाऊ लागला. प्रथम, त्याने ठरवले की तो कोणत्या प्रकारचा ‘इंडस्ट्रियल वेस्ट' उचलू शकतो, त्यासाठी किती खर्च येईल आणि ते कसे पुढे जायचे. सगळं नीट झाल्यावर छोटीशी जागा भाड्यानं घेऊन कामाला सुरुवात केली. त्यांनी स्वतः जुन्या टायर्सपासून फर्निचर बनवण्यास सुरुवात केली. तो म्हणतो, “मी सकाळपासून संध्याकाळपर्यंत काम करायचो. तसेच आपला व्यवसाय पुढे नेण्यासाठी रात्री काम करत असे. पूर्वी मी खुर्च्या आणि टेबल डिझाइन करायचो, ज्यामध्ये माझे काही मित्रही आले आणि मला अनेक वेळा मदत केली.
अपसायकलसाठी आवश्यक मशिन्स, ऑफिसची जागा आणि बॅनर-पोस्टर तयार करण्यासाठी सुमारे २ लाख रुपये खर्च झाल्याचे प्रदीप यांनी सांगितले. हे पैसे माझ्या बचतीचे होते. पहिले तीन महिने त्याला काही विशेष हातात आले नाही. यानंतर त्याने सोशल मीडियावर Gigantiques नावाचे पेज तयार केले आणि त्यावर त्याच्या प्रोडक्ट चे फोटो पोस्ट करण्यास सुरुवात केली. त्याबद्दल ते प्रत्येक फोटो सोबत तपशीलवार लिहायचे. अपसायकलिंग करून हे फर्निचर कोणत्या प्रोडक्ट पासून बनविले आहे हे तो लोकांना सांगत असत. ते कशासाठी वापरले जाते आणि त्याची किंमत काय आहे? यानंतर अनेकांनी त्याला फोन करून उत्पादन घेण्यास स्वारस्य दाखवले.
पुण्यातल्या एका कॅफेने त्याला पहिल्यांदा संपर्क केल्याचे तो सांगतो. प्रदीपने त्या कॅफेसाठी टेबल आणि खुर्च्या तयार केल्या होत्या. तसेच कॅफे डिझाइन करण्यात आणि त्याला अधिक चांगला लूक देण्यात मदत केली. तेथे आलेल्या सर्व ग्राहकांनी कॅफेच्या डिझाइनचे कौतुक केले. त्या कॅफेच्या माध्यमातून अनेक लोक प्रदीपचे ग्राहकही झाले. त्यानंतर त्यांचा ग्राहकांची संख्या वाढतच गेली. ऑफिस आणि कॅफेसाठी एकामागून एक त्याच्याकडे डिझाईन आणि फर्निचरच्या ऑर्डर्स येऊ लागल्या.
प्रदीप सांगतात की, जेव्हा मोठ्या प्रमाणात लोकांकडून ऑर्डर येऊ लागल्या, चांगले पैसे मिळू लागले, तेव्हा त्याने २०१९ मध्ये नोकरी सोडली आणि आपला सगळा वेळ आपल्या व्यवसायात देण्यास सुरुवात केली. तो म्हणतो की, सोशल मीडियासोबतच मी देशभरातील अनेक कंपन्या आणि व्यावसायिकांसाठी ऑफिस डेकोरेशन आणि फर्निचर तयार करतो. मी अशा ५०० हून अधिक प्रोजेक्ट वर काम केले आहे. सध्या आमच्यासोबत १५ लोक काम करत आहेत. पुणे, मुंबई, हैदराबाद, बंगळुरू यांसारख्या शहरातही त्यांनी अनेक मोठे प्रोजेक्ट केले आहेत. कुठे त्यांनी कोणाचे घर सजवले आहे, तर कुठे त्यांनी कॅफेसाठी फर्निचर बनवले आहे. ते म्हणतात की कोविड आणि लॉकडाऊनमुळे आमच्या व्यवसायावर नक्कीच परिणाम झाला आहे, तरीही गेल्या वर्षी आम्ही एक कोटी रुपयांची उलाढाल केली.
प्रदीप आणि त्यांची टीम रॉ मटेरियल म्हणून वापरता येणारा प्रत्येक वेस्ट वापरतात ज्याचं अपसाइकल करता येईल. त्यासाठी ते देशाच्या विविध भागातून वेस्ट गोळा करतात. त्याने अनेक कबाडी वाल्यांसोबत संपर्कही साधला आहे. जे नियमितपणे त्यांच्यापर्यंत वेस्ट माल पोहोचवतात. या सोबतच कुठेही वेस्ट मटेरियल ची माहिती मिळाली की, कुठल्या कंपनी किंवा ऑफीस जवळ काही वेस्ट आहे का, याची माहिती घेतात व ते आपली गाडी पाठवून वेस्ट माल बोलवून घेतात. त्या बदल्यात त्याची जी किमंत आहे ते त्यांना देऊन देतात . प्रदीपने आपल्या दुकानात वेल्डिंगपासून ते अपसायकल पर्यंत प्रत्येक मशीन बसवली आहे. ज्याच्या मदतीने ते नवीन उत्पादने तयार करतात.
प्रदीपने वेस्ट आणि वापरलेल्या टायर्सपासून व्यवसाय सुरू केला. आज ते टेबल, खुर्च्या, सोफा, वॉश बेसिन, खाद्यपदार्थांच्या गाड्या, बॅरेल वाईन स्टोरेज, औद्योगिक बॅरल अपसायकल करून हँगिंग लाइट्स, जुन्या आणि टाकाऊ कार, ऑटो रिक्षा, बाइक, सायकल, जुने लाकूड इत्यादी गोष्टी बनवत आहेत. यासोबतच ते घर सजावट आणि कॅफे डेकोरेशनमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या वस्तूही तयार करतात. त्यांनी आतापर्यंत एक लाखाहून अधिक बॅरल, ५० हजारांहून अधिक टायर आणि पाच हजारांहून अधिक वाहनांचे अपसायकल केले आहे.
ते म्हणतात की आम्ही हे उत्पादन बनवण्यासाठी कोणतेही प्रशिक्षण घेतलेले नाही किंवा त्यात काही मोठ्या तांत्रिक गोष्टी नाहीत. कोणी जर प्रयत्न केल तर हे काम करू शकतो. काम करता करता आह्मी शिकलो आहो. जर कोणाला असे काम सुरू करायचे असेल तर तो इंटरनेटची मदत घेऊ शकतो. यानंतर, तो त्याच्या सभोवतालच्या छोट्या छोट्या गोष्टींमधून प्रोडक्ट बनवण्याचा प्रयत्न करू शकतो. जसजसा व्यवसाय वाढेल तसतसे त्याला दुकाने आणि मशीन्स घ्याव्या लागतील.
प्रदीप स्वतःप्रमाणेच सर्व तरुणांना त्यांच्या आईडिया प्रत्यक्षात आणण्याचा सल्ला देतात. तुम्हाला प्रदीपच्या कामाबद्दल अधिक जाणून घ्यायचे असेल आणि त्याच्याशी संपर्क साधायचा असेल तर तुम्ही त्याच्या GigantiquesDecor वेबसाइट लिंक ला भेट देऊ शकता.